تعلیق موقت جنگ تجاری؛ توافقی در راه نیست؟
اگر آمریکا چین را برای رهاسازی کامل یوان، افزایش دسترسی به بازار و تبدیل کامل حساب سرمایه تحت فشار بگذارد، رسیدن به یک توافق تجاری تقریباً غیرممکن است.
پس از جنجال‌های فراوان، لفاظی‌های آتشین، تنش‌ها و تأخیرهایی که اصطکاک در روابط دوجانبه چین و آمریکا را افزایش داده بود، مذاکرات تجاری بین دو کشور سرانجام آخر هفته گذشته در ژنو، سوئیس آغاز شد.
پس از نخستین دور مذاکرات در ۱۰ مه، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا اظهار داشت: «امروز دیدار بسیار خوبی با چین در سوئیس داشتیم. درباره بسیاری از مسائل گفت‌وگو و توافق شد. بازتنظیم کامل روابط در فضایی دوستانه اما سازنده مذاکره شد.»
پیش از آغاز مذاکرات در ژنو، هر دو کشور ایالات متحده و چین اهمیت این دیدار را کم‌اهمیت جلوه دادند. اجماع کلی میان تحلیل‌گران این بود که دستاورد ملموسی از این جلسه حاصل نخواهد شد و بحث‌ها عمدتاً بر سر تعیین موضوعات مذاکرات و فرآیند مذاکرات آینده خواهد بود.
با این حال، نتایج جلسه فراتر از انتظار بود. نه‌تنها هر دو طرف توافق کردند که اکثر تعرفه‌ها را به مدت ۹۰ روز به حالت تعلیق درآورند، بلکه میزان کاهش تعرفه‌ها نیز تحلیل‌گران و بازارها را غافلگیر کرد.
آمریکا تعرفه‌ها را به ۳۰ درصد کاهش داد که شامل تعرفه ۲۰ درصدی برای مقابله با تجارت غیرقانونی فنتانیل نیز بود. چین نیز تعرفه ۱۰ درصدی بر واردات از آمریکا وضع خواهد کرد. پکن همچنین موافقت کرد که تمامی اقدامات غیرتعرفه‌ای علیه ایالات متحده را حذف یا تعلیق کند.
دو طرف همچنین توافق کردند که به گفت‌وگوها برای حل اختلافات و ایجاد زمینه‌ای برای افزایش همکاری و کاهش اصطکاک‌های تجاری ادامه دهند. به گفته اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا: «اجماع هر دو هیئت در این آخر هفته این است که هیچ‌کدام به دنبال جداسازی اقتصادی نیستند.»
تجارت عملاً از زمان وضع تعرفه‌های سنگین توسط آمریکا و تعرفه‌های تلافی‌جویانه چین، میان دو کشور متوقف شده بود.
تعداد کشتی‌های باری که از چین به آمریکا می‌رفتند در آوریل ۲۰۲۵، ۶۰ درصد کاهش یافت. به گزارش بانک سرمایه‌گذاری گلدمن ساکس، تا ۱۶ میلیون شغل در چین به‌واسطه تعرفه‌های آمریکا در معرض تهدید قرار گرفت. فعالیت بخش خدمات چین در آوریل به پایین‌ترین حد در هفت ماه اخیر رسید و تولید صنعتی نیز در پایین‌ترین سطح خود از دسامبر ۲۰۲۳ قرار دارد.
آتش‌بس در ژنو یک آتش‌بس بسیار مهم و خبر بهتری نسبت به انتظارات بود، اما پایان جنگ تجاری چین و آمریکا نیست. نبرد برای توازن بیشتر در روابط تجاری دو کشور فقط به میز مذاکرات در پایتخت‌ها منتقل شده است.
حتی اگر مذاکرات ادامه یابد، دستیابی به توافق جامع تجاری یا توافق‌نامه دوجانبه بعید است.
در آوریل ۲۰۲۵، ترامپ در پلتفرم Truth Social خود فهرست هشت‌بندی «تقلب غیرتعرفه‌ای» را منتشر کرد که دستکاری ارزی در صدر آن قرار داشت. او چین را به دستکاری ارزش ارز متهم کرد.
در ۸ آوریل و در ضیافت کمیته ملی جمهوری‌خواهان کنگره، ترامپ پکن را متهم کرد که با تضعیف یوان تلاش دارد تأثیر تعرفه‌های آمریکا را جبران کند.
یک روز پیش از آغاز مذاکرات ژنو، ترامپ در Truth Social از چین خواست تا بازارهای خود را به روی کسب‌وکارهای آمریکایی باز کند.
کاملاً مشخص است که مقابله با دستکاری ارزی و افزایش دسترسی شرکت‌های آمریکایی به بازار چین در اولویت دستور کار ترامپ در مذاکرات تعرفه‌ای و حتی توافق تجاری است.
در مذاکرات آینده، ایالات متحده ممکن است درخواست کند که یوان به‌طور کامل شناور شود و ارزش آن توسط بازار تعیین گردد.
همچنین ممکن است خواستار آزادسازی حساب سرمایه شود؛ یعنی محدودیت‌ها بر ورود و خروج سرمایه به و از چین برداشته شود.
شی جین‌پینگ رئیس‌جمهور چین و حزب کمونیست چین هرگز با چنین خواسته‌هایی موافقت نخواهند کرد.
اگر یوان آزادانه معامله شود و دیگر تحت محدودیت‌های نرخ شناور بانک مرکزی چین (بانک مرکزی چین) نباشد، کسری تجاری آمریکا با چین احتمالاً کاهش می‌یابد. صادرات چین گران‌تر و نسبت به صادرات کشورهای دیگر کمتر رقابتی خواهد شد. این مسئله منجر به کاهش صادرات جهانی چین می‌شود.
همچنین منجر به کاهش تولید ناخالص داخلی چین و احتمالاً از دست رفتن میلیون‌ها شغل خواهد شد؛ آن هم در زمانی که اقتصاد چین با چالش‌هایی چون رکود بازار املاک، مصرف داخلی راکد یا رو به کاهش، افت تولید کارخانه‌ای به‌خاطر تعرفه‌های آمریکا و بازار سهام ضعیف مواجه است.
این امر به نوبه خود می‌تواند منجر به ناآرامی‌های اجتماعی-اقتصادی و تهدیدی برای ثبات و بقای نظام باشد.
بنابراین، پکن در برابر فشارهای آمریکا برای آزادسازی کامل یوان تسلیم نخواهد شد و این موضوع می‌تواند عامل اصلی شکست مذاکرات باشد.
افزایش دسترسی شرکت‌های آمریکایی به اقتصاد چین و گسترش فعالیت‌های آن‌ها نیز احتمالاً منجر به تعطیلی کسب‌وکارهای چینی، از دست رفتن مشاغل و افزایش بی‌ثباتی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی خواهد شد.
آزادسازی حساب سرمایه اجازه حرکت آزادانه سرمایه به داخل و خارج از چین را می‌دهد. با توجه به کندی رشد اقتصادی چین و فضای منفی اقتصادی داخلی، احتمال فرار سرمایه به مقاصد امن خارجی بسیار زیاد است. بنابراین، قابلیت تبدیل کامل حساب سرمایه نیز تأثیر منفی بر اقتصاد چین و امنیت ملی خواهد داشت.
بنابراین، به احتمال زیاد، دو اقتصاد بزرگ جهان همچنان به دلیل مواضع ریشه‌دار خود درگیر جنگ تجاری باقی خواهند ماند.
به‌نظر می‌رسد تنش‌های ساختاری که روابط تجاری چین و آمریکا را آزار می‌دهد، در آینده نزدیک حل‌وفصل نخواهد شد. این وضعیت فقط موجب افزایش تنش‌ها و سرریز شدن اصطکاک‌های تجاری به سایر ابعاد روابط دوجانبه خواهد شد.
شاید در حال حاضر هیچ‌یک از دو طرف خواهان جداسازی اقتصادی نباشند، اما در بلندمدت، ممکن است جداسازی اقتصادهای آمریکا و چین اجتناب‌ناپذیر باشد.
منبع:
